Jatoba, ook wel bekend als Braziliaanse kers of courbaril, is een duurzame houtsoort uit de tropische hooglandbossen van Zuid- en Midden-Amerika, vooral uit Brazilië. Het staat bekend om zijn prachtige oranjerood tot roodbruin kernhout en rozewit spinthout. Jatoba is populair voor zowel binnen- als buitentoepassingen vanwege zijn duurzaamheid en aantrekkelijke uiterlijk.
Herkomst
Jatoba is de commerciële naam voor hout van de botanische soort Hymenaea spp., voornamelijk Hymenaea courbaril L. Het behoort tot de familie van de Leguminosae – Caesalpiniaceae. In België wordt Jatoba voornamelijk ingevoerd uit Brazilië.
| Kenmerk | Beschrijving |
|---|---|
| Botanische naam | Hymenaea courbaril L. |
| Herkomst | Tropische hooglandbossen van Zuid- en Midden-Amerika, vooral Brazilië |
Uitzicht en Structuur
De Jatobaboom wordt gemiddeld 30 tot 40 meter hoog, met een takkenvrije stam van 18 tot 24 meter. De stam heeft een diameter van 60 tot 90 cm, soms tot 150 cm. De stamvoet is gezwollen.
| Kenmerk | Beschrijving |
|---|---|
| Hoogte | 30-40 meter |
| Takvrije stam | 18-24 meter |
| Diameter | 60-90 cm (soms tot 150 cm) |
Kleur en Tekening
Het kernhout van Jatoba is oranjerood tot roodbruin, variërend van egaal roodbruin tot roodachtige notenkleur. Het spinthout is rozewit. Jatoba heeft een rechte draad, soms een kruisdraad, en een matig fijne nerf. Soms is er een geaderde tekening zichtbaar. Mooi glad afgewerkt heeft Jatoba een fraaie glans.
| Kleur | Beschrijving |
|---|---|
| Kernhout | Oranjerood tot roodbruin |
| Spinthout | Rozewit |
| Tekening | Rechte draad, soms kruisdraad, matig fijne nerf, soms geaderde tekening |
Duurzaamheid
Jatoba is duurzaam met een natuurlijke duurzaamheidsklasse II voor het kernhout. Het spinthout is niet duurzaam en valt in natuurlijke duurzaamheidsklasse V.
| Eigenschap | Waarde |
|---|---|
| Duurzaamheidsklasse (kernhout) | II |
| Duurzaamheidsklasse (spinthout) | V |
Droging en Bewerking
Jatoba droogt traag maar met weinig risico op vervormingen. Het is gemakkelijk bewerkbaar en kan mooi glad worden afgewerkt. Bij kruisdraad moet de snijhoek worden aangepast. Voorboren is aanbevolen.
| Droging | Beschrijving |
|---|---|
| Droogtijd | Traag, met weinig risico op vervormingen |
| Bewerking | Gemakkelijk bewerkbaar, aanpassing snijhoek bij kruisdraad, voorboren aanbevolen |
Afwerking
Jatoba bevat wateroplosbare inhoudstoffen die soms vlekken veroorzaken. Met oplosmiddelhoudende producten kan het hout goed worden afgewerkt. Voor waterhoudende producten is een sealer (poriënvuller) nodig om de doorslag van inhoudsstoffen te voorkomen.
Technische Specificaties
| Eigenschap | Waarde |
|---|---|
| Gemiddelde volumieke massa | 900 kg/m³ |
| Radiale krimp (60-30% h.r.) | 0,7% |
| Radiale krimp (90-60% h.r.) | 0,6% |
| Tangentiële krimp (60-30% h.r.) | 1% |
| Tangentiële krimp (90-60% h.r.) | 1,2% |
| Werken (60-30% h.r.) | 1,7% |
| Werken (90-60% h.r.) | 1,8% |
| Buigsterkte | 134 N/mm² |
| Elasticiteitsmodulus | 15.000 N/mm² |
| Druksterkte (evenwijdig met de vezel) | 66 N/mm² |
| Schuifsterkte | 17,2 N/mm² |
| Hardheid (Janka) – Kops | 11.200 N |
| Hardheid (Janka) – Langs | 10.400 N |
Commerciële Afmetingen
| Dikte | Vaste breedtes | Lengtes |
|---|---|---|
| 26 mm | 80/105/130/155/180/205 mm | 185 cm en langer, gemiddeld 275 cm en langer |
| 65 mm | 90/130/155/180/205 mm | 185 cm en langer, gemiddeld 275 cm en langer |
| 40/52/65 mm | Vallende breedtes van 15,5 cm (met 10-15% van 10 tot 14 cm) | 185 cm en langer, gemiddeld 275 cm en langer |
| 40/52 mm | Vallende breedtes van 23 cm (met 10-15% van 10 tot 22 cm) | 185 cm en langer, gemiddeld 275 cm en langer |
| 80 mm | Verkrijgbaar in lengtes van 60 cm en langer |
Toepassingen
Jatoba is geschikt voor diverse toepassingen:
- Binnen: (Intensief belopen) parket en plankenvloeren, traptreden, meubelen, lijsten, knoppen, draai-, houtsnij- en beeldhouwwerk.
- Buiten: Ramen, deuren, gevelbekleding.
- Overige: Scheepsbouw (kielen, randen), (zoet)waterwerken, brugdekken.
Conclusie
Jatoba is een duurzame en veelzijdige houtsoort met een aantrekkelijk uiterlijk. Het is ideaal voor zowel binnen- als buitentoepassingen dankzij zijn duurzaamheid, gemakkelijke bewerkbaarheid en fraaie afwerking.
